یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های هر سازمان، داشتن کارمندانی متعهد و با انگیزه است. تخصص و تجربه در کار، اگر چه امری اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود، امّا منابع انسانی متعهد ارزشمندترین سرمایه‌های هر کسب‌وکاری هستند. از این‌رو تعهد سازمانی مسئله‌ای است که امروزه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ امّا تعهد سازمانی چیست؟ و چگونه می‌توان از آن بهره گرفت؟
هر سازمان باید بداند که برای رسیدن به اهداف خود نیاز به ایجاد محیطی تأثیرگذار جهت پرورش کارمندانی متعهد دارد. انگیزه و توجه می‌تواند نقش به‌سزایی در افزایش تعهد سازمانی داشته باشد. همچنین باید این نکته را یادآور شد که این تعهد باید متقابل باشد؛ یعنی کارکنانی که مدیران متعهدی دارند، از تعهد کاری بالاتری نسبت به سایرین برخوردار هستند. در ادامه مطلب قصد داریم به طور کامل به پاسخ سؤال «تعهد سازمانی چیست» بپردازیم و به نقش اساسی آن در سازمان اشاره کنیم.
تعهد سازمانی چیست؟
به بیان ساده، میزان وابستگی و تعلق خاطر افراد فعال به یک سازمان را تعهد سازمانی می‌گویند. کارکنانی که از تعهد بیشتری برخوردارند، آمادگی بیشتری در جهت تحقق ارزش‌های سازمان دارند و رضایت‌مندی آن‌ها از محیط کار بیشتر است. بهبود عملکرد، تثبیت رهبری، امنیت شغلی، کاهش درگیری کارمندان و… از اصلی‌ترین مزایای تعهد سازمانی محسوب می‌شود و نقش به‌سزایی در بهره‌وری سازمان دارد. بنابراین مدیران باید با سنجش عملکرد روزانۀ کارمندان، میزان تعهد آن‌ها را مورد ارزیابی قرار دهند. تعهد سازمانی مسئله‌ای است که می‌توان آن را با مشاهدۀ رفتار افراد در محیط کار ارزیابی کرد.
نقش تعهد سازمانی در موفقیت سازمان‌ها
پس از دانستن این‌که تعهد سازمانی چیست؟ لازم است بدانید تعهد سازمانی چه نقشی در موفقیت سازمان دارد؟ سازمان‌ها برای کارمندان خود هزینه و زمان زیادی را صرف می‌کنند، از همین‌رو ماندگاری بلندمدت افراد می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش هزینه‌های مربوط به جذب نیرو داشته باشد. کارمندان متعهد و آشنا با اهداف سازمان با ماندن در سازمان، سبب توسعۀ کسب‌وکار شده و نقش زیادی در افزایش بهره‌وری دارند.
به همین دلیل مدیران باید محیطی را جهت پرورش احساس تعهد و مسئولیت‌پذیری در افراد ایجاد کنند. هرچه سطح تعهد کارمندان نسبت به سازمان بالاتر باشد، تلاش آن‌ها بیشتر خواهد بود و تلاش بیشتر منجر به افزایش بهره‌وری و در نتیجه رشد و توسعه سازمان خواهد شد.
انواع تعهد سازمانی
عاطفی
تعهد عاطفی نوعی دلبستگی عاطفی است که یک کارمند به سازمان دارد. در چنین حالتی فرد دارای تعهد فعال بالایی است، به همین دلیل احتمال حضور طولانی مدت او در سازمان بسیار زیاد است. این مسئله تأثیر به‌سزایی در عملکرد فرد دارد و باعث می‌شود افراد دیگری به نیروهای با استعداد سازمان اضافه شوند. تعهد عاطفی کارمندان با تجربۀ آن‌ها رابطۀ مستقیم دارد؛ یعنی هرچه تجربۀ فرد در محیط کار بیشتر باشد، تعهد عاطفی او نسبت به سازمان بیشتر خواهد بود. همچنین می‌توان با کم‌کردن فاصله بین ارزش‌های فردی کارکنان و ارزش‌های سازمانی، میزان تعهد عاطفی افراد را افزایش داد.
مستمر
در تعهد مستمر، یک کارمند ماندن در سازمان را به ترک آن ترجیح می‌دهد؛ زیرا ترک سازمان ممکن است هزینه‌بر باشد. هزینه‌های نام‌برده صرفاً مادی نیستند و می‌توانند موارد مختلفی را شامل شوند. ماندن فرد در سازمان، نشان‌گر تعلق خاطر او به سازمان است و از رضایت شغلی نشأت می‌گیرد. درواقع تعهد مستمر زمانی معنا می‌یابد که فرد فعال در سازمان، تمامی جوانب کار را در نظر گرفته و براساس قابلیت‌های سازمان تصمیم به ماندن و یا ترک آن می‌گیرد. هرچه یک سازمان از نظر کارکنان حمایت‌گرتر و مثبت‌تر باشد، امکان تعهد مستمر در آن بیشتر خواهد بود. وظیفه‌شناسی کارمندان و ماندن آن‌ها در سازمان از اجزای تعهد مستمر محسوب می‌شود.
هنجاری
تعهد هنجاری به وظایف و مسئولیت‌های فرد اشاره دارد. این سطح از تعهد، نشان‌دهندۀ وفاداری کارکنان است. میزان تعهد هنجاری در سازمان‌هایی که وظیفه‌شناسی از ارزش بالاتری برخوردار است، بیشتر است. به زبان ساده‌تر، تعهد هنجاری را می‌توان نوعی احساس مسئولیت نسبت به سازمان دانست؛ زیرا در این تعهد، فرد ماندن خود را در سازمان امری مهم و کاربردی می‌داند و به دلیل پیشرفت و موفقیت سازمان در آن باقی می‌ماند. تعهد هنجاری در برخی از مواقع می‌تواند در اثر تعهد عاطفی و تعهد مستمر ایجاد شود و در مواردی می‌تواند با نیازها و خواسته‌های سازمان هم‌سو باشد. در سازمان‌هایی که انگیزه‌سازی و تعهد مدیران بیشتر است، تعهد هنجاری بسیار بالاتر است.
مزایای تعهد سازمانی
افزایش بهره‌وری
تعهد سازمانی باعث می‌شود که کارکنان از هیچ تلاشی در سازمان دریغ نکنند. آن‌ها با تمام وجود برای پیشرفت سازمان تلاش می‌کنند و اهداف سازمان را در رأس کار خود قرار می‌دهند. این مسئله کمک می‌کند که کارمندان در کنار پیشرفت فردی، میزان بهره‌وری سازمان را نیز افزایش دهند.
بهبود عملکرد تیمی
داشتن روابط پایدار، عاملی مهم در موفقیت سازمان محسوب می‌شود. درواقع کارمندان باید بدانند برای دست‌یابی به نتایج مطلوب، بهتر است از فعالیت‌های تیمی بهره‌مند شوند. از آن‌جا که هدف اصلی یک کارمند متعهد پیشرفت سازمان است، سعی می‌کند با حضور مؤثر در تیم، کارایی تیم را افزایش دهد.
کاهش غیبت کارکنان
افزایش تعهد در سازمان، میزان غیبت کارمندان را کاهش می‌دهد. کارمندان متعهد خود را در قبال اهداف سازمان مسئول می‌دانند و برای تکمیل وظایف و پروژه‌های سازمان با اشتیاق در محیط کار حضور پیدا می‌کنند.
افزایش وفاداری کارکنان
خودباوری یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های یک کارمند متعهد است. درواقع یک کارمند خودباور، به‌طور مداوم از کارفرما و خدمات سازمان خود حمایت می‌کند. اهداف سازمان را صحیح می‌داند و در صورت بروز هر مشکلی، سعی در رفع آن دارد.
عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی
پس از آشنایی با مزایا و انواع تعهد سازمانی، قصد داریم راجع به عوامل تأثیرگذار بر این مؤلفه مهم سازمانی صحبت کنیم. ما در ادامه به معرفی و توضیح ۷ مورد از عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی می‌پردازیم. همچنان همراه ما باشید.
غیبت
کارشناسان حوزه منابع انسانی معتقدند که ارتباط میان غیبت و تعهد سازمانی، ارتباطی معکوس است. یعنی به موازات افزایش غیبت یک کارمند، ما شاهد کاهش تعهد او نسبت به سازمان خواهیم بود. از این رو، ضروری است که مدیران و رهبران تیمها به میزان غیبت کارکنان خود توجه داشته و علت آن را مورد بررسی قرار دهند.
ترک خدمت
در ترک خدمت نیز همچون عامل ذکر شده قبلی، شاهد وجود یک ارتباط معکوس با تعهد سازمانی هستیم. به عبارت دیگر، هرچقدر یک کارمند تعهد بیشتری به سازمانش داشته باشد، احتمال ترک سازمان از سمت او کمتر است. در مقابل، براساس تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده، می‌توان گفت که بیشترین میزان ترک خدمت از سمت کارمندانی است که کمترین پایبندی را به سازمان دارند.
رضایت شغلی
پژوهش‌های انجام شده در مورد رضایت شغلی حاکی از این است که، اصولا رضایت شغلی، مقدمه و پیش شرط تعهد به سازمان محسوب می‌شود. کارمندی که احساس رضایت شغلی بالایی دارد، برای کارش ارزش قائل است. بنابراین، او تلاش می‌کند وظایف شغلی خود را به بهترین شکل به پایان برساند و این امر نمونه‌ای از تعهد به سازمان به شمار می‌آید.
آمیخته شدن با کار
آمیختگی یا عجین شدن با کار را می‌توان نشانه‌ای از هویت شغلی یک فرد دانست. چرا که باعث می‌شود، کارمند احساس ارزشمندی بیشتری داشته باشد. بنابراین، نتیجه داشتن احساس ارزشمندی بالا، افزایش کیفیت در عملکرد است. به این ترتیب، می‌توان گفت که آمیختگی با کار و تعهد سازمانی، دارای ارتباط مستقیم با یکدیگر هستند.
استرس شغلی
در اینجا کارشناسان، نظرات مختلفی دارند به نحوی که برخی تعهد به سازمان را عاملی مؤثر بر کاهش استرس شغلی کارکنان می‌دانند. در حالیکه عده دیگری از محققین معتقدند، به موازات افزایش تعهد به سازمان، استرس شغلی کارکنان نیز افزایش می‌یابد. زیرا کارمند متعهد برای انجام بی نقص امور شغلی خود، استرس بیشتری را نسبت به سایرین تحمل می‌کند.
مشارکت در امور سازمان
ششمین عامل مؤثر بر تعهد سازمانی، مشارکت کارکنان در امور و تصمیمات مهم سازمان است. اگر مدیران بتوانند محیط کاری پویا و فعالی ایجاد کنند که کارمندان نیز در برنامه‌ها و تعیین اهداف سازمان مشارکت داشته باشند، به طرز چشمگیری پایبندی کارمندان به سازمان افزایش خواهد یافت.
هنگامیکه کارمندان در امور سازمان مشارکت داشته باشند، احساس تعلق بیشتری به محیط کار، مدیران و همکاران خود خواهند داشت. علاوه بر ایجاد حس تعلق به سازمان، کارمندان در روند مشارکت به این موضوع مهم نیز پی می‌برند که تصمیمات آن‌ها نه تنها بر سازمان بلکه بر زندگی فردی آن‌ها نیز تأثیرگذار است. در نتیجه، کارکنان بیش از پیش به اهداف و ارزش‌های سازمان پایبند خواهند بود و از هیچ کوششی برای موفقیت سازمان دریغ نمی‌کنند.
تأخیر
رابطه میان تأخیر کارمند و تعهد او به کار و سازمان، رابطهای کاملا معکوس است. به این شکل که اگر کارمند پایبندی کمی به سازمانش داشته باشد، خود را ملزم به حضور به موقع در محل کار نمی‌داند و از سوی دیگر، محل کار خود را زودتر از سایرین ترک می‌کند. در اینجا هم، مدیران باید طی جلسات گفتگو با اینگونه کارمندان، علل حاضر نشدن به موقع آن‌ها را در محل کار، بررسی کنند و از این طریق، برای متعهد ماندن آن‌ها، گام مثبتی بردارند.
جمع‌بندی
همان‌طور که گفته شد پرورش منابع انسانی، جدیدترین استراتژی برای افزایش حیات سازمان‌ها محسوب می‌شود. نکتۀ مهم علاوه بر دانستن این‌که تعهد سازمانی چیست، این است که باید این تعهد در محیط کار نهادینه شده باشد. این تعهد دوطرفه است؛ یعنی همان‌طور که کارکنان نسبت به کارفرمایان و سازمان متعهد هستند، کارفرمایان نیز باید نسبت به کارکنان رفتاری متعهدانه داشته باشند و با ایجاد فضایی ایده‌آل، شرایط کارمندان را بهبود ببخشند. شما می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به سایر مطالب موجود در سایت اچ آر سرویس مراجعه نمایید.