اصطلاح “مدیریت منابع انسانی” سن زیادی نداشته و در حدود ده الی پانزده سال گذشته مورد استفاده قرار گرفته است. پیش از آن، این رشته به طور کلی به عنوان “مدیریت پرسنل” شناخته میشد، البته باید گفت این تغییر نام فقط به صورت ظاهری نبوده است و بسیار متفاوت با قبل خود شد. اداره کارکنان، که به عنوان یکی از اصلی‌ترین مسائل جهان در دهه ۱۹۲۰ ظهور کرد، عمدتاً مربوط به جنبه‌های فنی استخدام، ارزیابی، آموزش و جبران خسارت کارکنان و از همه مهم‌تر عملکرد “کارکنان” در اکثر سازمان‌ها بود. در آن زمان این رشته معمولاً به رابطه شیوه‌های مختلف استخدام تمرکز داشت و بر عملکرد کلی سازمانی یا روابط سیستماتیک توجه نمی‌کرد و تا سالیان سال فاقد الگوی یکپارچه بود.
مدیریت منابع انسانی، در پاسخ به افزایش قابل توجه فشار سازمان‌های تجاری جهان در اواخر سال ۱۹۷۰ به دلیل عواملی مانند جهانی سازی، از بین رفتن مقررات و رشد سریع فناوری ایجاد شد و نقطه عطف آن را می‌توان این تاریخ دانست. این فشارها باعث افزایش نگرانی شرکت‌ها برای انجام برنامه‌ریزی استراتژیک شد. در ادامه با اچ آر سرویس همراه باشید تا به بررسی تاریخچه مدیریت منابع انسانی بپردازیم.
از گذشته، مدیریت منابع انسانی چه تعریفی دارد؟
مدیریت منابع انسانی (HRM)، مدیریت پرسنل یک مجموعه نیز نامیده میشود و شامل کلیه فعالیت‌هایی است که توسط یک شرکت انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که استفاده موثر از کارمندان برای دستیابی به اهداف فردی، گروهی و سازمانی انجام میشود. عملکرد مدیریت منابع انسانی یک سازمان هم بر افراد مدیریتی معطوف میشود. در واقع از گذشته تا به امروز مدیریت منابع انسانی شامل شیوه‌هایی است که به سازمان کمک میکند تا در مراحل مختلف چرخه اشتغال، از جمله قبل از استخدام، استخدام نیرو و بعد از استخدام، با افراد خود برخورد موثر داشته باشد.
در این تعریف مرحله قبل از استخدام شامل برنامه‌ریزی‌هایی است که سازمان باید تصمیم بگیرد که چه نوع شغل‌هایی در دوره آینده وجود دارد و صلاحیت‌های لازم را برای انجام این مشاغل تعیین کند. در مرحله استخدام، سازمان کارمندان خود را انتخاب میکند که شامل روش‌های انتخاب جذب متقاضیان، ارزیابی صلاحیت آن‌ها و تعریف کار هر فرد در زمان و مکان مقرر است.
در تعریفی که از تاریخچه مدیریت منابع انسانی میشود، در مرحله پس از استخدام، سازمان شیوه‌های مدیریت منابع انسانی را برای مدیریت موثر افراد پس از “ورود به سازمان” توسعه می‌دهد. این روش‌ها برای به حداکثر رساندن عملکرد و سطح رضایتمندی کارکنان از طریق ارائه دانش و مهارت‌های لازم برای انجام وظایف آن‌ها و ایجاد شرایطی که باعث تحریک، هدایت و تسهیل تلاش‌های کارکنان در جهت تحقق اهداف سازمان میشود طراحی شده‌اند.
تاریخچه مدیریت منابع انسانی برای مدیریت منابع چگونه بوده است؟
مدیریت منابع انسانی در طول تاریخ برای زمان‌های مختلف نام‌های زیادی را تجربه کرده است. تغییر نام عمدتا به دلیل تغییر در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی در طول تاریخ بوده است. در ادامه به بررسی برخی اصطلاحات که از دل مدیریت منابع انسانی در طول تاریخ ایجاد شده است را بررسی خواهیم کرد.
رفاه صنعتی چه تاریخچه‌ای دارد؟
رفاه صنعتی اولین شکل مدیریت منابع انسانی (HRM) بود. در سال ۱۸۳۳ کارخانه‌ها اظهار داشتند که فقط باید بازرسان مرد برای کارخانه‌ها وجود داشته باشد. در سال ۱۸۷۸ قوانینی تصویب شد که ساعت کار برای کودکان و زنان ۶۰ ساعت در هفته تنظیم شود. در این مدت اتحادیه‌های کارگری شروع به فعالیت کردند. در سال ۱۸۶۸ اولین کنفرانس اتحادیه‌های کارگری برگزار شد و این آغاز مذاکرات جمعی در خصوص کار بود. در سال ۱۹۱۳ تعداد کارگران صنعتی افزایش یافته بود، بنابراین کنفرانس‌های زیادی در این خصوص ترتیب داده شد.
استخدام و گزینش چگونه به وجود آمد؟
همه چیز این اصطلاح از جنگ بزرگی که در جهان رخ داده بود آغاز شد. در جنگ جهانی اول به دلیل ابتکارات دولت برای تشویق بهترین استفاده از مردم، توسعه کارکنان در اختیار دولت افزایش یافت. در سال ۱۹۱۶ داشتن کارگر در کارخانه‌های تولید مواد منفجره اجباری شد و در کارخانه‌های مهمات استخدام صورت می‌گرفت. در این خصوص کارهای زیادی توسط نیروهای ارتش انجام شد. نیروهای مسلح بر چگونگی آزمایش توانایی‌ها و ضریب هوشی همراه با سایر تحقیقات در مورد عوامل انسانی در کار مشغول شدند.
تحصیل سایر فعالیت‌های پرسنلی
در طول جنگ جهانی دوم تمرکز بر جذب و انتخاب و بعد از آن مسئله آموزش بود. بهبود روحیه و انگیزه، انضباط، بهداشت و ایمنی، مشورت کردن و سیاست‌های مربوط به دستمزد هم جزئی از این تمرکز بود. این بدان معنی بود که باید یک بخش پرسنل با کارکنان آموزش دیده ایجاد شود و این نیاز در تمامی کارها رخ‌نمایی می‌کرد، در نتیجه مسئله تحصیل برای پرسنل بسیار مهم شد.
روابط صنعتی از کجا به وجود آمد؟
در طول جنگ، مشاوره بین مدیریت و نیروی کار گسترش یافت. این بدان معنا بود که ادارات مسئول سازماندهی و اداره نیروی کار شدند. بهداشت، ایمنی و نیاز به متخصصان در کانون توجه قرار گرفت. نیاز به متخصصان برای برخورد با کارگران و روابط صنعتی آن‌ها به رسمیت شناخته شد تا مدیریت پرسنل به عنوان سخنگوی سازمان در هنگام بحث و گفتگو باشد. در دهه ۱۹۷۰ روابط صنعتی و مدیری که آن‌ها را کنترل می‌کرد بسیار مهم شده بود. مدیر پرسنل اختیار مذاکره در مورد حقوق و سایر مسائل آن‌ها را داشت.
انعطاف پذیری و تنوع
در دهه ۱۹۹۰ روند جدیدی به وجود آمد که کارفرمایان به دلیل افزایش تعداد قراردادهای پاره وقت، موقت و کار از راه دور، به دنبال افزایش قوانین انعطاف‌پذیر در ساعات کار بودند و زمانی که نیروی کار با الگوهای کاری متنوع برای هر مجموعه ظاهر میشد، شیوه‌های استخدام سنتی بی فایده بود.
در سال ۲۰۰۰، رشد استفاده از اینترنت به معنای حرکت به سمت جامعه کار ۲۴ ساعته بود و می‌توان گفت در آن سال‌ها کارهای ۲۴ ساعته بسیار متداول شد. این اتفاق مشاغل جدیدی را در تجارت الکترونیکی ایجاد کرد در حالی که بسیاری از مشاغل سنتی مانند مغازه‌ها از بین رفته بودند. این به معنای افزایش توانایی کارمندان برای کار در خانه بود.
مدیریت منابع انسانی امروز چگونه است؟
فناوری جدیدی که ایجاد شد تحول عظیمی را در تاریخچه مدیریت منابع انسانی ایجاد کرد. برخی از این فناوری‌ها عبارتند از: سیستم جذب و مصاحبه الکترونیکی، ارسال رزومه متقاضیان آنلاین، آموزش به صورت آنلاین به کارکنان، روان سنجی پرسنل، سیستم‌های حقوق و دستمزد آنلاین، اطلاعات ثبت شده پرسنل اداره به صورت آنلاین، سنجش قبل از استخدام؛ امروزه IT به مدیران منابع انسانی کمک میکند تا کارهای معمول را به خوبی مدیریت کنند که به آن‌ها زمان بیشتری در حل کارهای پیچیده داده شود.
حتما بخوانید: دانشنامه منابع انسانی