برنامهریزی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید در هر سازمان به آن پرداخته شود. درواقع به کمک برنامهریزی می‌توان میزان اثربخشی و تداوم فعالیت‌های یک سازمان را افزایش داد. برنامهریزی منابع انسانی، نمونه‌ای از انواع برنامه‌ریزی‌های سازمانی است که با هدف تأمین نیروی انسانی طراحی می‌گردد. با توجه به دیدگاه‌های مختلف در مورد تعریف نیروی انسانی (مجموعه کمی و کیفی از افراد، عوامل اقتصادی، نیروی کار و…) حتماً این سؤال هم برای شما پیش می‌آید که برنامهریزی منابع انسانی چیست؟
در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت هر سازمان برای رسیدن به مواردی مانند کارمندیابی، فرایند کارگزینی، بهبود توانایی‌ها و دست‌یابی به اهداف خود نیازمند نوعی برنامهریزی استراتژیک در بلندمدت است تا براساس شرایط ثابت و یا متغیر خود اقدام به فعالیت نماید. بنابراین می‌توان برنامهریزی منابع انسانی را مجموعه‌ای از فرآیندهای منظم و منسجم با هدف تأمین نیروی انسانی مورد نیاز سازمان در بلندمدت تعریف کرد. در ادامه به تعریف دقیق‌تری پیرامون این موضوع می‌پردازیم.
برنامهریزی منابع انسانی چیست؟
برنامهریزی منابع انسانی human resources panning یکی از اصلی‌ترین فرآیندهای مدیریت منابع انسانی است و پیش‌نیاز فرآیند جذب و استخدام محسوب می‌شود. درواقع برنامهریزی منابع انسانی به نیازهای سازمان در راستای استخدام افراد و مهارت آن‌ها اشاره دارد. این برنامهریزی با تحلیل و بررسی اطلاعاتی نظیر اهداف، مشکلات و ضعف‌های سازمان کمک می‌کند تا در صورت قطع همکاری با هر یک از کارکنان، نیاز سازمان به نیروی انسانی برای ماه‌ها و سال‌های آینده مرتفع گردد. به‌طور کلی، برنامهریزی منابع انسانی به این سؤال پاسخ می‌دهد که سازمان ما در آینده به چه تعداد نیرو با چه توانایی‌هایی نیاز دارد و این نیاز را از چه منابعی باید تأمین کند؟
اصول برنامهریزی منابع انسانی
تحلیل عرضۀ منابع انسانی
تحلیل عرضۀ منابع انسانی به مواردی نظیر تعداد کارکنان، استعداد، مهارت‌ها، توانایی‌ها، آمادگی و انعطاف‌پذیری آن‌ها برای جابه‌جایی و… اشاره دارد. در تحلیل این اصل بهتر است از یک نظام اطلاعاتی دقیق و جامع بهره گرفت. داشتن این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا بدانیم:
- در حال حاضر، سازمان چه تعداد نیروی کار دارد؟
- میزان تمایل و آمادگی آن‌ها در بحث جابجایی به چه صورت است؟
- در چه زمینه‌هایی استعداد کافی دارند و برای کدام یک از نقش‌ها و سمت‌ها مناسب هستند؟
- افراد موجود در سازمان چه مهارت‌ها و قابلیت‌هایی دارند؟
تحلیل تقاضای منابع انسانی
در تحلیل تقاضای منابع انسانی، نیاز سازمان به کارکنان بیشتر در آینده و قابلیت‌های مورد نیاز سازمان مورد بررسی قرار می‌گیرد. طبق این اصل، داشتن اطلاعات کافی در زمینه‌های مختلف بسیار ضروری است. اطلاع از اهداف سازمان، برنامه‌های استراتژیک آن و تعیین حدومرز مربوط به گسترش سازمان از مهم‌ترین مسائلی است که در تحلیل تقاضای منابع انسانی باید به آن توجه شود.
استفاده از روش‌های کمّی مانند نرخ روند و یا روش‌های کیفی مانند نظرسنجی نیز می‌تواند در این اصل مؤثر واقع شود. توجه به این دو اصل، امری مهم و تعیین‌کننده در سازمان محسوب می‌شود. درواقع بررسی این دو اصل به ما کمک می‌کند تا متوجه شویم آیا سازمان دچار کمبود نیرو یا دارای نیروی مازاد است؟ پس از پی‌بردن به هر یک از موارد نام‌برده، باید تصمیم مهمی در راستای اهداف سازمان اتخاذ شود.
دلایل نیاز به برنامهریزی نیروی انسانی چیست؟
افزایش اثربخشی سازمان با برنامهریزی بلندمدت
عدم ثبات اقتصادی و گاهی رکود آن باعث شده است که میزان برنامهریزی در سازمان‌ها ضعیف باشد. این مسئله باعث می‌شود که سازمان تنها به تغییرات کوتاه‌مدت توجه کند و از مهارت‌ها و نیازهای بلندمدت غافل گردد. استفاده از برنامهریزی منابع انسانی یا HRP می‌تواند با ایجاد دیدگاهی بلندمدت و پویا، اثربخشی سازمان را در آینده افزایش دهد و نیازهای آن را در حوزۀ منابع انسانی مرتفع سازد.
دسترسی به استعدادهای برتر
با توجه به افزایش دسترسی به استعدادها بدون توجه به منطقه، رقابت بین سازمان‌ها برای دست‌یابی به استعدادهای برتر روزبه‌روز درحال افزایش است. این موضوع نیازمند یک برنامهریزی اصولی و کاربردی در زمینه HRP می‌باشد.
انطباق با تغییرات سریع
انعطاف‌پذیری بالا و چابکی جهت انطباق با تغییرات سریع، از مهم‌ترین نیازهای موجود در هر کسب‌وکاری است. بنابراین بهره‌گیری از ظرفیت‌هایی مانند برون‌سپاری، شغل‌سپاری و کار پاره‌وقت نیازمند بازنگری در منابع انسانی سازمان است.
واکنش صحیح نسبت به تغییر چشم‌انداز سازمان
تغییر در چشم‌انداز و یا مسیر سازمان مسئله‌ای است که نیاز به برنامهریزی منابع انسانی دارد، درواقع این امر بینشی به سازمان می‌دهد که به صورت اصولی و کارآمد نسبت به پیشامدهای به‌وجود آمده واکنش نشان دهد.
استراتژی منابع انسانی در استخدام
استراتژی منابع انسانی می‌تواند مربوط به اجرای برنامه‌های تعامل با کارکنان، کسب مهارت، استخدام، جابه‌جایی افراد، مدیریت استعداد، آموزش و یا بازنگری سیاست‌ها باشد. برنامهریزی منابع انسانی را می‌توان نوعی مدیریت مورد نیاز در یک کسب‌وکار دانست که با توجه به نیروی کار فعلی در سازمان، با هدف برآوردسازی اهداف شرکت بهترین تصمیمات را اتخاذ می‌کند. با توجه به اهمیت این موضوع بهتر است برنامهریزی منابع انسانی توسط مشاور منابع انسانی شرکت انجام شود تا در دست‌یابی به اهداف سازمان مؤثر واقع شود.
ارتقاء شغلی و مدیریت کارمندان
مسئولیت‌های سازمان
ارتقاء شغلی و تضمین آن، یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های هر سازمانی است. سازمان وظیفه دارد محیطی را فراهم کند که کارمندان بتوانند از برنامه‌های ارتقاء شغلی بهره‌مند شوند. درواقع سازمان باید با فراهم کردن اطلاعات مربوط به سیاست‌های خود، کارمندان را در برنامهریزی و رشد در مسیر شغلی مشخص یاری کند.
مسئولیت‌های مدیران
یک مدیر باید بداند که به چه صورت کارمندان خود را در مسیر توسعه قرار دهد. اساساً مدیران با راهنمایی و تشویق به کارکنان کمک می‌کنند تا موقعیت مورد نیاز خود را پیدا کنند. هم‌چنین اطلاع‌رسانی در زمینۀ موقعیت‌های شغلی باز، دوره‌های آموزشی و… از دیگر مواردی است که هر مدیر باید انجام دهد و به ارتقاء شغلی کارکنان خود کمک کند.
مسئولیت‌های کارمندان
کارمندان مهم‌ترین افراد در ارتقاء شغلی محسوب می‌شوند؛ چرا که می‌دانند به چه چیزی نیاز دارند. بدون شک این نیاز در هر فرد متفاوت است. اگرچه مسئولیت افراد در پیشرفت شغلی آن‌ها مؤثر است، امّا تجربه نشان داده که انگیزه و مسیر، نقش قابل توجهی در پیشرفت افراد دارند.
مزایای استفاده از این نوع برنامهریزی
- کاهش هزینه‌های مربوط به نیروی کار
- شناسایی شکاف‌های مهارتی
- کمک به نگهداری و حفظ کارکنان سازمان
- شناسایی کمبودها و ناکارآمدی‌های موجود
- کمک به مدیریت استعداد و توسعه افراد
- بهبود خروجی‌های سازمان مثل خدمات و منابع انسانی
- بهبود روابط موجود در کار و زندگی
- کمک به برنامه‌های آموزش، کارمندیابی و مدیریت استعداد
- پاسخ به موقع و دقیق به نیازهای مشتریان
سخن پایانی
دریافتیم که برنامهریزی منابع انسانی یکی از اثربخش‌ترین مسائلی است که در موفقیت سازمان‌ها نقش دارد و با هدف تأمین نیروی انسانی تحقق می‌یابد. تیم اچ آر سرویس گزینۀ مناسبی جهت کسب اطلاعات پیرامون فرهنگ سازمانی است و در همین جهت می‌توانید به دیگر منابع موجود در سایت مراجعه نمایید.