توسعه منابع انسانی، اهداف، ویژگی‌‏ها و ابعاد آن

یکی از مهم‌‏ترین بخش‏‌های مدیریت منابع انسانی، توسعه منابع انسانی است که بر آموزش و ایجاد بسترهای مناسب جهت رشد و شکوفایی ظرفیت‏‌های کارکنان، متمرکز است. در واقع، توسعه منابع انسانی فرایندی است که نتیجه نهایی آن، افزایش انگیزه کارکنان و سپس، افزایش بهره وری سازمان خواهد بود.

تشویق کارمندان و تلاش در جهت حفظ و نگهداری آن‏‌ها، یکی از انتظارات اساسی و البته، به حق تمامی کارمندان است. از این رو، مدیران ارشد سازمان‎‌‌ها به ویژه مدیران بخش منابع انسانی موظف‌‏اند به این امر ضروری توجه نموده و زمینه ساز رشد و ارتقاء همه جانبه کارکنان خود باشند.

در این مقاله از اچ آر سرویس، قصد داریم راجع به کلیات مفهوم توسعه منابع انسانی، اهداف، ویژگی‎‌‌ها و ابعاد آن توضیحاتی را ارائه کنیم. تا انتها همراه ما باشید.

تعریف توسعه منابع انسانی (HRD)

توسعه منابع انسانی (Human Resource Development) که به اختصار به آن HRD گفته می‎‌شود، به موضوعاتی نظیر آموزش پرسنل پس از استخدام، ایجاد فرصت‏‌های مناسب جهت آموختن مهارت‎‌های جدید، دراختیار قرار دادن منابع و امکانات لازم، شناسایی کارمندان مستعد و کلیدی سازمان، کمک به بهبود مسیر شغلی اعضاء سازمان و سایر فعالیت‌‏های توسعه‌‎ای اشاره می‏‌کند.

این مفهوم، در سازمان‏‌های پویا و موفقی همچون سامسونگ به خوبی در حال اجرا شدن است. از این رو، می‌‎توان گفت که بزرگترین دلیل موفقیت کمپانی‎‌‌هایی همچون سامسونگ، پیاده سازی اشکال مختلف توسعه منابع انسانی و مهم دانستن هر یک از پرسنل است.

به عنوان مثال، سامسونگ، مرکز آموزشی کاملا مجهز و پیشرفت‌ه‎ای را ایجاد کرده است که در آن علاوه بر آموزش کارکنان تازه وارد، به کارمندان قدیمی‏‌تر نیز کمک می‏‌کند تا ضمن فکر کردن به آینده، ایده‌‏های جدید خود را برای مدیران بازگو کرده و با یکدیگر به بررسی و تبادل ایده‌‏ها بپردازند. نکته جالب توجه اینجا است که سامسونگ فقط برای آموزش کارکنان خود برنامه ریزی نکرده، بلکه برنامه‌‏های تفریحی متعددی نیز جهت افزایش نشاط کارمندان، طراحی و اجرا کرده است.

توسعه‌ منابع انسانی، چه اهدافی را دنبال می‌‎کند؟

HRD  نیز مانند بسیاری از مفاهیم و استراتژی‏‌های سازمانی، اهداف خاصی را دنبال می‌‏کند. بهتر است بدانید که توسعه منابع انسانی، در حالات و انواع گوناگون قابل اجرا است. با توجه به فرهنگ سازمان و نیازهای هر کسب و کار،  HRD می‏‌تواند یک اقدام رسمی همچون گذراندن دوره‏‌های آموزشی در خارج از سازمان (مثلا دانشگاه یا مراکز آموزشی معتبر) و یا آموزش‏‌هایی غیر رسمی مانند: آموزش توسط مدیران، برگزاری جلسات آموزشی با ارائه کارمندان و اعضاء تیم‎‌های مختلف و …باشد.

به طور کلی، اهداف توسعه منابع انسانی عبارتند از:

• افزایش توانمندی‏‌ها و مهارت‏‌های هر یک از کارمندان
• ایجاد بسترهای لازم برای توسعه فردی و شغلی کارمندان، به نحوی که خدمات بهتری نیز به مشتریان ارائه شود
• ایجاد سازگاری و هماهنگی میان قابلیت‏‌ها و وظایف شغلی کارکنان
• به وجود آمدن روابط مثبت در میان کارمندان و مدیران
• افزایش روحیه کار تیمی
• ایجاد همکاری بیشتر میان بخش‌‏ها و واحدهای مختلف سازمان
• دستیابی به اهداف سازمان همچون فروش بیشتر، جذب مشتریان و… از طریق کارمندان

 HRD دارای چه ویژگی‏‌هایی است؟

توسعه منابع انسانی دارای چندین ویژگی‏‌های مختلفی از جمله موارد زیر می‌‏باشد:

• HRD، مفهومی میان رشته‌‏ای است که براساس مفاهیم، اصول و نظرات حوزه‏‌های مختلفی همچون اقتصاد، جامعه شناسی، روانشناسی، مدیریت و امثال آن شکل گرفته است.
• توسعه منابع انسانی، فرایندی است که در آن، کارمندان به عنوان مهم‌‏ترین سرمایه و دارایی سازمان شناخنه می‎‌‌شوند.
• به کارمندان کمک می‏‌کند ضمن شناخت استعدادهای خود، مسیر شغلی مورد علاقه خود را به درستی پشت سر بگذارند.
• عامل مهمی در دستیابی به منافع سازمانی محسوب می‌‏شود.
• این مفهوم تلاش می‎‌کند تا روابطی پایدار، سازگار، مبتنی بر اعتماد و همکاری را در سازمان، بوجود آورد.
• با تأکید بر ایجاد یک محیط کاری سالم، پویا و توسعه پذیر، قابلیت‏‌های افراد را در سطح سازمان گسترش می‏‌دهد.
• HRD، یک سیستم بزرگ به شمار می‎‌آید که دارای مجموعه‏‌ای از سیستم‎‌های کوچکتر است و موفقیت آن نیز وابسته به تعامل صحیح میان همین سیستم‏‌های کوچک است.
• فرایندی مستمر، پایان ناپذیر و همیشگی است.
• نیازهای کارمندان را شناسایی می‏‌کند، موجب افزایش رفاه آنان می‎‌شود و از این طریق، کیفیت کار آن‎‌‌ها را بالا می‎برد.
• به توسعه فرهنگ سازمانی بهای فراوانی می‌‏دهد به نحویکه با ایجاد رابطه خوب میان مدیران بالادستی و کارمندان، حس تعلق را در آن‏‌ها ایجاد می‌‎کند.

معرفی ابعاد توسعه منابع انسانی

به طور کلی، ابعاد HRD را می‏‌توان در موارد زیر دانست:

شغلی

اولین و پررنگ‌‎ترین مزیت ارائه آموزش‏‌های تخصصی و حرفه‌‏ای به هر یک از کارمندان، انجام صحیح امور از سوی آن‌‏ها است. به عبارت دیگر، توسعه منابع انسانی در بعد شغلی، باعث بهبود عملکرد کارکنان خواهد شد. از سوی دیگر، کارمندان با علاقه و دقت بیشتری از ابزار و تجهیزات موجود در محیط کار استفاده می‏‌کنند که این امر موجب اتلاف کمتر و بهره وری بیشتر خواهد شد.

خلاقیتی

این بعد حاکی از این است که می‏‌توان با استفاده از ظرفیت‏‌ها و خلاقیت‌‏های فردی، سازمانی خلاق و مبتکر داشته باشیم. سازمان خلاق، دارای کارایی و اثربخشی بیشتری نسبت به سایر رقبای خود می‏‌باشد و نیروی انسانی خلاق نیز، نوعی مزیت رقابتی ضروری برای سازمان‏‌های فعلی به شمار می‎‌‌آید.

فکری

در بعد فکری HRD، باید سازمان را به سمت تفکر منطقی پیش ببریم. به این شکل که کارمندان با اشتیاق فراوان حاضر به تولید افکار جدید و ارائه آن‏‌ها باشند. تنها در این صورت است که می‏‌توان انتظار داشت، سازمان به اصلاح و بهبود خود ادامه دهد.

نگرشی

اگر تمام افراد حاضر در یک تیم یا سازمان، نگرش‌‎هایی عمیق، اصولی و منطبق بر ارزش‎‌‌های سازمانی داشته باشند، می‏توان به پیشرفت و موفقیت سازمان امیدوار بود. بنابراین، آموزش و سرمایه گذاری برای تغییر نگرش‌‏های کارکنان، بهبود عملکرد و رفتارهای آنان را به دنبال خواهد داشت.

رفتاری

از دیگر ابعاد توسعه منابع انسانی، می‎‌‌توان به بعد رفتاری اشاره کرد. این بعد به رفتار استاندارد اعضاء یک سازمان می‌‎پردازد. رفتاری که باعث سازگاری و همکاری هر چه بیشتر میان کارمندان شده و از سوی دیگر، با فرهنگ سازمان نیز منطبق باشد.

در پایان

همانطور که در طول این مطلب از اچ آر سرویس، توضیح دادیم؛ توسعه منابع انسانی (HRD) فرایندی است که در صورت اهمیت دادن به آن، منجر به توسعه کارمندان و همینطور سازمان خواهد شد. آموزش و توانمندسازی کارمندان، بخش مهمی از این فرایند را در برمی‎‌گیرد که در صورت اجرای صحیح، احساس تعلق کارکنان نسبت به سازمان نیز افزایش خواهد یافت.