رضایت کارمندان از شغلشان یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت هر شرکت است. کارکنان هر شرکت در کنار هم و در راستای اهداف شرکت فعالیت می‌کنند؛ پس روحیه مثبت آن‌ها سبب فعالیت با کیفیت بیشتر و در نتیجه بازخورد بهتر می‌شود. عوامل موثر بر رضایت شغلی کارمندان به طور کلی چند مورد مشخص هستند اما با توجه به زمینه فعالیت شما می‌توان مواردی را به آن‌ها اضافه کرد. در ادامه با اچ آر سرویس باشید تا بررسی کنیم که رضایت شغلی چیست و عوامل اصلی و موثر رضایت شغلی کارمندان را به طور کلی بررسی کنیم.
رضایت شغلی (Job satisfaction) چیست؟
وجود تعاریف متعدد راجع به رضایت شغلی Job satisfaction، باعث شده تا مدیران نیز تعریف یکسانی از این مفهوم نداشته و در نهایت تصور کنند که رضایت شغلی کارمندان مساوی است با افزایش حقوق و یا داشتن حق بیمه است!
اما به طور کاملا ساده و خلاصه می‌توان گفت:
“رضایت شغلی، احساس خشنودی و رضایت از فعالیت شغلی است که فرد انجام میدهد. این رضایت باعث ایجاد دلبستگی و دلگرمی به شغل می‌شود تا آنجا که یک حالت کاملا مثبت در فرد کارمند ایجاد می‌کند.”
برای درک چنین مفهومی ابتدا باید انتظارات شغلی، حجم کاری، محیط کار، میزان حقوق و همینطور مزایای شغلی مورد نظر کارمند را مورد بررسی قرار دهیم. در این صورت می‌توان ادعا کرد که آیا یک کارمند از شغل خود رضایت دارد یا نه؟ البته، برای درک بهتر Job satisfaction بایستی مهم‌ترین مؤلفههای این مفهوم را که در ادامه به آن می‌پردازیم، بشناسید.
مهم‌ترین مؤلفههای رضایت شغلی
پیش از توضیح هر یک از این مؤلفه‌ها بهتر است بدانید که آشنایی با این فاکتورها باعث می‌شود مدیران پیش از خروج یا ترک سازمان از سوی کارمندان، بتوانند مشکلات موجود را شناسایی و سپس حل کنند. بنابراین این موضوع باعث از دست دادن نیروی انسانی کارآمد و جلوگیری از هدر رفت سرمایه‌های سازمان می‌شود
مهم‌ترین مؤلفههای رضایت شغلی عبارتند از:
رضایت از محیط کار
منظور ما از محیط کار مسائل فیزیکی مربوط به محیط همچون، رنگ دیوارها و وسایل، نور اتاق، درجه دما، نوع وسایل استفاده شده در شرکت یا سازمان و امثال این موارد است. به طور کلی طراحی محیط کار علیرغم الهام بخش بودن، باید کاملا استاندارد باشد. در این صورت کارمندان مدام با عوامل فیزیکی محیط درگیر نبوده و تمرکز بیشتری برانجام وظایف شغلی خود خواهند داشت.
به این ترتیب، برخی از مدیران هوشمند، برای افزایش بهره وری کارکنان، قسمتی از سالن شرکت را به انجام بازی اختصاص دادهاند. در واقع، بازی کردن در حین خستگی ناشی از کار، یکی از عوامل محیطی تأثیرگذار بر میزان رضایت شغلی کارکنان است.
رضایت از حقوق دریافتی در مقابل حجم کاری
اصولا وجود تناسب میان ساعات کاری، حجم کار، میزان مسئولیت‌ها و مقدار دستمزد دریافتی، عامل بسیار مهمی در ماندن کارمند کنار تیم یا ترک محیط کار از سوی او است. بدون تردید، اگر بدون دریافت حقوق کافی، کارمندان تحت فشارهای کاری فراوان باشند، به زودی از شغل خود دلسرد می‌شوند.
رضایت از مزایای شغلی
توصیه می‌کنیم اگر به عنوان سرپرست یک تیم یا مدیر بخش میانی شرکت، توانایی تغییر و افزایش حقوق کارکنان را ندارید، از این گزینه برای افزایش حس رضایتمندی کارمندان خود استفاده کنید. منظور از مزایای شغلی، ایجاد ساعات کاری منعطف، دورکاری، تعیین زمان استراحت کافی برای کارمندان و … است.
انتظارات شغلی واضح
شفاف نبودن وظایف، مسئولیت‌ها و حتی میزان حقوق فرد، باعث می‌شود به تدریج، احساس تعلق به سازمان یا شرکت در چنین فردی از میان برود. به این ترتیب، این امر نیز یکی از علل بزرگ نارضایتی شغلی در کارمندان محسوب می‌شود. پس به عنوان یک مدیر باید توجه داشته باشید که میان اهداف سازمان، وظایف و مسئولیت‌های هر یک از اعضاء باید توازن و تعادل را رعایت کنید.
عوامل موثر بر رضایت شغلی کارمندان
همه ما می‌دانیم که داشتن علاقه و حس رضایت نسبت به آنچه انجام می‌دهیم در نتیجه کار بسیار موثر است. فعالیتی که با آرامش خاطر انجام شود می‌تواند بازخورد بهتری به ما بدهد. حال این مسئله را از دیدگاهی کلی‌تر بررسی می‌کنیم. مجموعه‌ای از کارکنان که به صورت زنجیره‌ای فعالیت می‌کنند. ثمره‌ای که در نهایت به دست می‌آید حاصل فعالیت همه آن‌هاست.
پس از آن جایی که نیروی انسانی ارزشمندترین سرمایه هر شرکت است، مهم است شرایطی ایجاد شود که همه کارکنان رضایت کامل داشته باشند. از مدیریت مجموعه گرفته تا سرپرست تیم بخش‌های مختلف شرکت، کارشناسان، کارمندان و کارگران در همه سطوح کاری و با هر گونه فعالیتی باید در مجموعه ارزشمند باشند.
این عوامل به طور کلی شامل شرایط محیط کار، منابع دسترسی کارکنان، حجم کاری، روابط میان کارکنان و مسائل مالی می‌شوند. در ادامه به بررسی عوامل موثر بر رضایت شغلی می‌پردازیم و با هر یک از این عوامل بیشتر آشنا می‌شوید.
کار تیمی
کار تیمی از عوامل بزرگ رشد کسب و کارهاست. کار کردن یک مجموعه در یک راستا و با هدف رسیدن به نتیجه‌ای مشخص. شرح وظایف مناسب می‌تواند به اعضای تیم کمک کند تا مسیر درستی را برای انجام مسئولیت خود در پیش بگیرند. همیشه چالش‌هایی در کارهای گروهی به وجود می‌آید که برای حل آن‌ها به مدیریت قوی و آموزش‌های فرهنگی بلندمدت نیاز است. رفتار محترمانه کارکنان با یکدیگر و ایجاد حس صمیمیت و محیطی دوستانه از نشانه‌های رفتار حرفه‌ای در محیط کاری است.
شرایط محیط کار
یکی دیگر از عوامل موثر در رضایت شغلی شرایط محیط کار است. گذراندن زمان زیاد در یک محیط کاری تکراری انسان را فرسوده می‌کند. بیشتر ما زمان زیادی از روز خود را در محل کار می‌گذرانیم؛ پس مهیا کردن شرایط محیطی مناسب از الزامات هر شرکت است. اگر تازه فعالیت خود را شروع کرده‌اید و بودجه کافی برای این مسئله ندارید می‌توانید با موارد کوچک‌تر این کار را انجام دهید.
برای مثال رسیدگی به باغچه محل کار یا حتی چیدمان گلدان‌ها، داشتن یک کتابخانه کوچک و گوشه‌ای دنج برای نوشیدن قهوه در ساعات استراحت، نور کافی و ابزارهای کارآمد. همین موارد کوچک می‌توانند حال کارمندان را جا بیاورند و درواقع جوی سازنده و همراه با سرگرمی ایجاد کنند. فراموش نکنید که هزینه کردن برای این موارد به هیچ عنوان جزو مخارج اضافی نیست؛ چراکه هرچه روحیه کارکنان بهتر باشد، فعالیت آن‌ها بازده بیشتری دارد.
ایجاد فرصتی برای پیشرفت
سعی کنید همیشه فرصتی برای پیشرفت کارمندان خود در نظر بگیرید. این گونه به آن‌ها برای فراگیری مهارت‌های بیشتر و ارتقاء توانایی‌هایشان انگیزه بیشتری می‌دهید. فراموش نکنید که پذیرش مسئولیت‌های بیشتر باید همراه با پاداش بیشتر باشد. البته این مسئله هم به نفع کارمندان و هم به نفع شرکت است. قطعا هر چه مهارت کارکنان شرکت بیشتر باشد راه رسیدن به اهداف شرکت، هموارتر می‌شود.
حتی می‌توانید گاهی کارگاه‌هایی را برای یادگیری مهارت‌های مورد نیاز برای کارکنان برگزار کنید. اگر این برنامه‌ها را به صورت حساب شده اجرا کنید می‌توانید با هزینه‌های کوچک، آینده کسب و کارتان را بسازید. پس از برگزاری این دوره‌های آموزشی خوب است عملکرد کارمندان را نسبت به قبل بسنجید و نتیجه کار را دقیق‌تر بررسی کنید.
میزان فعالیت کارکنان
داشتن برنامه‌ریزی منظم و دقیق از مهم‌ترین عوامل رسیدن به اهداف بلندمدت است. مسئولیت همه کارها باید به طور مشخصی واگذار شده باشد. زمان‌بندی مناسب می‌توند محیط کاری آرام‌تری را به وجود آورد. فشرده بودن مداوم کارها می‌تواند کارکنان را کسل کند و میزان سطح استرس آن‌ها را افزایش دهد. به دنبال این مسئله ممکن است درگیری‌های بی موردی میان کارمندان شکل بگیرد و فعالیت آن‌ها از مسیر هدف خارج شود.
پس در کنار تعهد کارکنان نسبت به کارشان و پشتکار مناسب، خوب است که مسئولیت‌ها به صورت منصفانه و از روی آگاهی کامل به آن‌ها سپرده شود. این وظیفه مدیریت است که در شرایط بحرانی، شرکت را مدیریت کند و عکس‌العمل مناسب نشان دهد.
رابطه مدیر با دیگر کارکنان
خوب است از ابتدای کار روی نحوه برقراری ارتباط خود با دیگر کارکنان شرکت کار کنید. برخورد صمیمانه شما می‌تواند روی روند فعالیت کارکنان موثر باشد. سعی کنید کارکنان خود را ملاقات کنید و شناخت کافی از آن‌ها داشته باشید. در زمینه‌های مختلف با کارمندان صادق باشید. آن‌ها را تشویق و حمایت کنید. درک متقایل میان مدیریت و کارکنان دیگر از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر انتقاد معقولی به شما می‌شود آن را پذیرا باشید. با فراهم کردن محیط مناسب از آن‌ها نیز بخواهید که یکدیگر را بشناسند. به طور قطع رهبری قوی و بر پایه اعتماد، ارزش‌های شرکت را بیشتر می‌کند.
پاداش مالی
از دیگر عوامل موثر بر رضایت شغلی کارمندان توجه به پیشرفت آن‌ها و تاثیرشان در پیش بردن فعالیت سازمان به سوی اهداف آن است. این توجه می‌تواند از راه پاداش‌های مالی نشان داده شود. جدا از حقوق کارکنان، خوب است که مبلغی را به عنوان پاداش برای آن‌ها در نظر بگیرید.
با در نظر گرفتن بازه‌های زمانی مشخص، عملکرد کارکنان را مورد بررسی قرار دهید. با ارزیابی آن‌ها می‌توانید پاداشی متناسب با فعالیتشان مشخص کنید. این پاداش می‌تواند افزایش حقوق، سفر تفریحی یا هر چیز دیگری باشد. پاداش‌ها انگیزه‌ای برای تلاش بیشتر بقیه کارکنان می‌شوند.
سن
این عامل نیز همچون تمامی عواملی گفته شده، در کاهش یا افزایش حس رضایت شغلی کارمندان تأثیرگذار است. پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه نشان میدهند، همزمان با افزایش سن، میزان رضایت از شغل نیز افزایش می‌یابد. در مقابل، افراد جوانتر، معمولا به دلیل بلند پروازیها و احساسات غالب در دوره جوانی، رضایت کمتری از شغل خود دارند.
خلاقیت در کار
وجود خلاقیت در روند کار علاوه بر اینکه موجب ایجاد حس سرزندگی در اعضاء تیم می‌شود، به آن‌ها این پیام را منتقل می‌کند که این پروژه متعلق به خودشان است، بنابراین تلاش بیشتری برای موفقیت پروژه می‌کنند.
لطفا خلاقیت در کار را به امری پیچیده تبدیل نکنید. خلاقیت ممکن است اجازه بیان نظرات، طرح‌ها و حتی بیان یک جمله باشد که پروژه را از حالت سکون خارج می‌کند. در واقع شما با فراهم کردن یک محیط کاری خلاقانه، میزان رضایت شغلی کارمندانتان را تا حد زیادی افزایش خواهید داد.
اعطاء مسئولیت
اگر می‌خواهید کارمندان احساس کنند که افرادی توانمند، قابل اعتماد و مسئولیت پذیرند؛ حتما مسئولیت‌های کوچک و بزرگ جدیدی به آن‌ها بدهید. البته پیش از اعطاء هر مسئولیت، کارمند باید آموزش‌های لازم برای انجام کار را دیده باشد تا بتواند آن را به نحو احسن به پایان برساند. در غیر این صورت، دادن مسئولیت‌های جدید، خود عاملی بر کاهش اعتماد به نفس و افزایش استرس شغلی خواهد شد.
هنگامیکه به کارکنان خود اعتماد میکنید و از آن‌ها می‌خواهید که مسئولیت‌های بیشتری را برعهده بگیرند، موجب می‌شوید که افراد بهره وری بیشتر و عملکرد بهتری داشته باشند، چرا که آن‌ها به دنبال کسب اعتماد مدیر و افزایش اعتماد به نفس، احساس غرور می‌کنند.
فرصت پیشرفت
تلاش کنید تا مسیر شغلی کارمندان خود را هموار کنید. تنها در این صورت است که می‌توانید یک سازمان یا تیم فعال، پویا و در حال رشد داشته باشید. فراموش نکنید کارمندان در جایی که فرصت پیشرفت‌شان وجود داشته باشد، شکوفا می‌شوند.
دقت داشته باشید، ایجاد فرصت پیشرفت به منزله واگذاری مسئولیت بیشتر به کارمند نیست. بلکه باید همزمان میزان حقوق فرد نیز افزایش یابد. از این رو، بسیاری از کمپانی‌های بزرگ دنیا کارمندان خود را به ادامه تحصیل یا گذراندن دوره‌های آموزشی معتبر تشویق می‌کنند. مدیران این شرکتها به خوبی می‌دانند که با در اختیار قرار دادن منابع مالی برای رشد یک کارمند، در واقع به رشد چندین برابری شرکت خود کمک کرده‌اند.
سبک سرپرستی
سبک سرپرستی یعنی وجود یا عدم وجود رفتارهای حمایتی و دوستانه از سوی مدیر نسبت به کارمندان. در واقع، هر چقدر سبک حمایتی مدیر مثبتتر باشد، احساس رضایتمندی از شغل نیز افزایش خواهد یافت. چرا که کارمندان احساس می‌کنند در شرایط سخت زندگی و نواقص شغلی، علیرغم عملکرد خوب خود، درک می‌شوند.
استرس شغلی
این روزها استرس شغلی پدیده ای فراگیر میان افراد شاغل است. همانطور که می‌دانید وجود درصد کمی از استرس، برای انجام کارها لازم است. چرا که باعث حرکت افراد به سمت انجام کارها می‌شود. اما افزایش سطح استرس شغلی با رضایت شغلی رابطه‌ای معکوس دارد.
نبود نیروی انسانی کافی در سازمان، افزایش ساعات کاری، فشار کاری مستمر و …. باعث ایجاد استرس شغلی در کارکنان می‌شود. بنابراین، تا حد امکان منابع استرس کارکنان خود را شناسایی و سپس آن‌ها را تعدیل کنید.
موفقیت شرکت نتیجه رضایت شغلی کارمندان
موارد بالا تنها تعدادی از عوامل موثر بر رضایت شغلی کارمندان بودند. بررسی هر یک از این موارد کمک زیادی به رضایتمندی نیروی انسانی شرکت شما می‌کند. همان طور که گفته شد این رضایت در پیشرفت شرکت و نزدیک شدن به اهداف آن تاثیر زیادی می‌گذارد. همین حالا هم می‌توانید با یک ارزیابی ساده شرایط محیط کاری خود را بسنجید و با چیدن استراتژی‌های موثر، عملکرد کارکنان را بهبود بخشید. فراموش نکنید که برقراری تعادل میان کار و زندگی مهارتی است که برای موفقیت در هر دو آن‌ها باید فرا گیرید.