رفتار سازمانی چیست و چه اهمیتی دارد؟

عوامل زیادی بر رفاه شغلی کارمندان درون یک سازمان تاثیرگذار هستند که اصلی­‌ترین آن­‌ها چگونگی تعامل و همکاری افراد درون آن سازمان است. در صورتی که این همکاری خوب و مثبت باشد، خشنودی، بهره‌­وری، وفاداری و مواردی از این قبیل در بین کارمندان افزایش می‌­یابد. اما اگر تعاملات بین افراد درون سازمان منفی باشد و همکاری خوبی با یکدیگر نداشته باشند به طبع رضایت شغلی افراد کاهش می­‌یابد. این موضوع دقیقا بیان­گر رفتار سازمانی است. در حقیقت رفتار سازمانی در خصوص این چنین مواردی به صحبت می‌­پردازد. رفتار سازمانی به مطالعه نحوه همکاری و تعامل افراد درون گروه پرداخته و در دنیای کسب و کار از مولفه‌­های بسیار مهمی شناخته می­‌شود. اگر می‌خواهید بدانید رفتار سازمانی چیست و چه اهمیتی در سازمان‌ها دارد با اچ آر سرویس همراه باشید.

رفتار سازمانی چیست؟

همان‌طور که بیان شد رفتار سازمانی، تعامل و همکاری افراد درون سازمان را مورد بررسی قرار می‌­دهد. این تعریفی ساده برای رفتار سازمانی است اما این سادگی نباید باعث شود که تاثیرات و عملکرد آن را در سازمان دست کم بگیرید. از طرفی رفتار سازمانی موضوعی بسیار پیچیده و سخت است؛ چرا که قرار است نحوه ارتباط افراد را تحلیل کند و این موضوع در هر شرایط، مکان و فرهنگی متفاوت است. همچنین به نقل از ویکی پدیا رفتار سازمانی مطالعهٔ تأثیر افراد، گروه‌ها و ساختارهای مختلف بر رفتار در یک سازمان است که هدف آن، به کار بردن این دانش برای بهبود کارایی سازمان موردنظر است.

برای درک بهتر به این مثال توجه کنید: رفتار یک فرد در خانه و در کنار خانواده بسیار با رفتارش در محل کار و اجتماع متفاوت است. این که در محل کار همکاران آن شخص خانم یا آقا باشند نیز در رفتارش تاثیر می­‌گذارد و یا حتی این که همکارانش از شهرهای دیگر با فرهنگ­‌های متفاوت باشند هم بر رفتار وی تاثیرگذار است. با توجه به این مثال متوجه پیچیدگی نحوه عملکرد رفتار سازمانی می‌شوید.

اهداف رفتار سازمانی چیست؟

رفتار سازمانی در پی توضیح و پیش بینی رفتار­های درون سازمان است و این هدف اصلی آن است. این رفتار­ها در سه سطح مختلف مورد بررسی قرار می‌­گیرند. این سطح­‌ها شامل فردی، گروهی و سازمانی می‌باشند. با بررسی دقیق این سه سطح می‌­توان عملکرد افراد در محیط کار را بهتر درک کرد و همچنین به بهبود تعاملات بین کارمندان کمک کرد. این دانش می‌­تواند با بهبود سطح فرهنگ، انگیزش و ارتباط، رقابتی موثر و مثبت درون سازمان ایجاد کند و در نهایت تاثیری قابل قبول بر عملکرد سازمان و همچنین درآمد آن داشته باشد.

یک شخص به عنوان مدیر یک سازمان در درجه اول باید بتواند افرادی توانمند و کارآمد را دور هم جمع کند و تشکیل یک تیم دهد. سپس باید یاد بگیرد برای پیشبرد اهداف سازمان چگونه با اعضای خود ارتباط برقرار کرده و آن­‌ها را هدایت کند. این دو مولفه مهم برای داشتن کسب وکاری موفق است.

بررسی ابعاد رفتار سازمانی

همان­طور که توضیح داده شد رفتار سازمانی دارای سه بعد یا  سطح مختلف است. این ابعاد شامل: فردی، گروهی و سازمانی است. در ادامه به طور مختصر در خصوص این ابعاد توضیح می‌­دهیم.

بعد فردی

در این سطح تحلیل رفتار سازمانی اعم از: ادراک، یادگیری، مطالعه، خلاقیت، شخصیت، انگیزه، گردش مالی، رفتار مشارکتی، عملکرد وظیفه، شناخت و اخلاق است. در سطح فردی، رفتار سازمانی تمرکز زیادی بر پزشکی، روانشناسی و مهندسی دارد.

بعد گروهی

در این سطح تجزیه و تحلیل رفتار سازمانی شامل: رهبری، درگیری درون گروهی، مطالعه پویایی گروهی، هنجارها، شبکه­‌ها، ارتباطات بین فردی و نقش‌­ها است. در سطح گروهی، رفتار سازمانی با روانشناسی اجتماعی و علوم جامعه شناسی سروکار دارد. در این سطح مطالعه قدرت، رهبری، شبکه و ارتباطات بین افراد از اهمیت بیشتری برخوردار است.

بعد سازمانی

در این سطح تحلیل رفتار سازمانی شامل مطالعه مواردی از قبیل: ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی، همکاری سازمانی، هماهنگی سازمانی، تنوع فرهنگی و ارتباطات بین سازمانی است. در سطح سازمانی، رفتار سازمانی بر جامعه شناسی، انسان شناسی و علوم سیاسی متمرکز است.

چرا سازمان باید بر روی رفتار سازمانی خود سرمایه‌گذاری کند؟

آگاهی­‌های لازم برای مدیریت بی ­نقص یک کسب وکار، بی­ شک بدون رفتار سازمانی به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دست نخواهد آمد. بنابراین برای مدیریت بهتر سازمان باید به رفتار سازمانی توجه ویژه­‌ای داشت. به همین دلیل است که سازمان­‌ها باید بر روی رفتار سازمانی خود سرمایه گذاری کنند تا نتایجی مطلوب عاید شرکت شود.

البته خوب است که کارمندان نیز متوجه اهمیت این امر باشند. این جمله به این معنی است که کارمندان یک سازمان باید متوجه باشند که رفتارشان درون سازمان، به چه میزان بر نحوه عملکرد سازمان تاثیر می­‌گذارد. وقتی چنین باشد کسب وکار نیز موفق خواهد شد. پس به طور کلی می‌­توان گفت پیشرفت یک سازمان زمانی عملی می‌­شود که به طور موثر رهبری شود و کارمندان تا حد توان و با انگیزه‌­ای سرشار تلاش کنند.

محدودیت­‌های رفتار سازمانی چیست؟

برای رفتار سازمانی نیز محدودیت­‌هایی وجود دارد که خوب است مورد بررسی قرار بگیرد. در رفتار سازمانی شما نمی­‌توانید به طور کامل ناامیدی را از بین ببرید؛ بلکه فقط می‌­توانید درصدی از آن را کاهش دهید. رفتار سازمانی پاسخی قطعی برای حل مشکلات نیست و تنها برای بهبود بخشیدن می­‌توان از آن بهرمند شد. رفتار سازمانی باید با واقعیت همراه باشد. این رفتار سبب رفع بیکاری نمی­‌شود.

همچنین هیچ­گاه نمی­‌تواند نواقص را جبران کند و به هیچ عنوان نمی‌­تواند برای برنامه‌ ریزی‌های ضعیف مدیریتی، سازمان­دهی‌­های غلط و نظارت نامناسب جایگزینی مطلوب باشد. مدیری که نیازهای مشتریان و مصرف­ کنندگان را مورد توجه قرار می­‌دهد در برنامه­‌ریزی­‌های سازمانی‌­اش توجهی ویژه به آن دارد اما به نیاز­های کارمندانش هیچ پاسخی نمی‌­دهد از اهداف رفتار سازمانی بسیار دور و از ایده‌­های آن بهره نبرده است.

رفتارسازمانی به نحوه رفتار انسان‌ها در سازمان ها ، از جمله نحوه تعامل با یکدیگر ، و همچنین نحوه عملکرد آنها در ساختار سازمان ها برای انجام کارشان با رویکرد سیستمی متمرکز می شود. همچنین بصورت مطالعه رفتار انسان در محیط های سازمانی ، رابط بین رفتار انسان و سازمان و خود سازمان، تعربف می‌شود و یا رفتار سازمانی مستقیماً با درک ، پیش بینی و کنترل رفتار انسان در سازمان ها در ارتباط است.

همچنین در علم روان شناسی موضوع رفتار به شکلی با ثبات قابل اندازه گیری است و در اثر تجربه، یادگیری، در رفتار افراد شکل میگیرد که در محیط و همواره در حال تغییر و تکمیل است. کارکنان یک سازمان نیز بر اساس صداقت ،درستی و رفتار صحیح رهبران خود الگو میگیرند و نه آن چیزی که مطلوب رهبران است، این موضوع به خصوص در میان مدیران و رهبران تازه کار دیده می‌شود که به آنان پیشنهاد میشود دچار غرور کاذب نشده، همواره لیستی از عملکرد خود داشته باشد و رفتار حرفه ای خود را در مواجهه با کارکنان و چالش های سازمان مورد سنجش قرار دهند.
به عنوان مثال به گفته Debra Winger

عمده رفتارهای بد از ناامنی می‌آیند.
در سازمان و جامعه ای که امنیت زیر سوال رفته باشد آستانه اخلاق و استانداردهای رفتار درست افراد نیز کاهش می یابد.
انسان‌ها (نیروهای انسانی) در بقا، آسایش، احترام و … به دنبال امنیت پایدار هستند که گاهی تحت تاثیر برخی از رفتارهای نامناسب رهبران، مدیران، مسئولین و سرپرستان قرار می‌گیرند.

در نتیجه طیف گسترده ای از شیوه های مختلفی وجود دارد که رهبران و مدیران از آنها برای تأثیرگذاری بر کارکنان خود در رسیدن به اهداف سازمان استفاده می کنند.

از جمله روش‌های تأثیرگذاری و حفظ رفتارهای مطلوب در سازمان‎ها:

• پرورش فرهنگ سازمانی صحیح
• درک چگونگی توسعه رهبران بزرگ
• پیدا کردن افراد مناسب
• درک ماهیت و نیازهای کارمندان
• حفظ رضایت شغلی
• توسعه تیم‌ها با عملکرد بالا
• حفظ عملکرد قوی
• استفاده از رهبری درست

که این مورد رابطه مستقیمی با نوع گزینش کارکنان، نحوه تعامل و رفتار بین مدیر و فرد از نظر نوع پاداش و برابری که بین افراد سازمان برقرار میشود دارد

مطلب مرتبط: مشاوره منابع انسانی چیست؟

مدیران باید بتوانند توضیح دهند که چرا کارکنان به جای سایرین در برخی از رفتارها دخیل هستند، پیش بینی می کنند که چگونه کارکنان به اقدامات و تصمیمات مختلف واکنش نشان می دهند و بر نحوه رفتار کارکنان تأثیر می گذارند. ” این رشته سرشار از تحقیق ، یافته ها ، دستورالعمل ها و ابزارهایی است برای کارکنان که می توانند اهداف خود را روشن کنند ، درک کنند که چه چیزی باعث ایجاد انگیزه در آنها و افزایش رضایت شغلی آنها می شود.
همچنین جهت بهره¬ وری بیشتر سیستم بایستی رابطه فرد با سازمان ارتباطی متقابل و دوطرفه باشد، و مدیر موفق کسی است که محیط فرهنگی سازمان خود را که عاملی بسیار مؤثر در رفتارهای کارکنان است عمیقاً بشناسد و درک کند و آن را در جهت اجرای برنامه های سازمان بکار گیرد. حقوق و مزایای افراد باید بر اساس ماهیت شغل، تخصص، تجارب و عملکرد افراد در برابر تغییرات و برنامه ها معین شود. اگر عملکرد افراد به دقت ارزیابی نشود و مطابق شایستگی به آنان امتیاز داده نشود در آن سازمان به تدریج فرهنگ کم کاری بوجود می آید

نکات مهم مدیریت رفتار سازمانی: راهنمای جامع و عملی

مدیریت رفتار سازمانی یکی از اصول کلیدی موفقیت در هر کسب‌وکاری است. در این بخش، به بررسی و گسترش نکات مهم مدیریت رفتار سازمانی پرداخته‌ایم. این نکات شامل روش‌های کاربردی، مثال‌ها، ابزارها و تکنیک‌هایی است که می‌توانند سازمان‌ها را در دستیابی به بهره‌وری بالا و رضایت کارکنان یاری دهند.

1. شفافیت در ارتباطات سازمانی

ارتباطات شفاف، زیربنای موفقیت هر سازمان است. با ایجاد یک محیط باز برای اشتراک‌گذاری اطلاعات و بازخوردها، می‌توان از بسیاری از سوءتفاهم‌ها و تعارضات جلوگیری کرد.

ابزارهای کاربردی برای شفافیت در ارتباطات

• Microsoft Teams یا Slack: ابزارهای پیام‌رسان داخلی برای هماهنگی تیم‌ها و کاهش گسست‌های ارتباطی.
• Trello یا Asana: سیستم‌های مدیریت وظایف که امکان پیگیری پیشرفت پروژه‌ها را فراهم می‌کنند.

مطالعه موردی: شفافیت ارتباطات در یک شرکت فناوری

یک شرکت فناوری با ۵۰۰ کارمند، پس از استفاده از Slack برای ارتباطات داخلی، مشاهده کرد که سوءتفاهم‌های کاری ۳۰ درصد کاهش یافت و زمان تصمیم‌گیری ۲۰ درصد کوتاه‌تر شد.

2. ارزیابی و پایش رفتار سازمانی

ارزیابی رفتار سازمانی از طریق داده‌ها و شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) می‌تواند به بهبود مستمر فرآیندها کمک کند.

شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) برای ارزیابی رفتار سازمانی

مثال عملی

در یک کارخانه تولیدی، پس از تحلیل نظرسنجی‌های داخلی، مشخص شد که کارکنان از عدم شفافیت در اهداف ناراضی بودند. با ایجاد تغییرات، رضایت کارکنان ۱۵ درصد افزایش یافت.

3. تقویت انگیزه کارکنان

ایجاد انگیزه در کارکنان تنها به پاداش‌های مالی محدود نمی‌شود. روش‌های نوآورانه‌ای وجود دارد که می‌توانند انگیزه‌های درونی کارکنان را تقویت کنند.

روش‌های تقویت انگیزه با رویکرد غیرمالی

• برگزاری جلسات قدردانی: تقدیر از عملکرد کارکنان در جلسات تیمی.
• فرصت‌های رشد حرفه‌ای: ارائه دوره‌های آموزشی و مهارتی.
• توجه به علایق شخصی: در نظر گرفتن علایق کارکنان در تقسیم وظایف.

مطالعه موردی: استارتاپی در حوزه آموزش آنلاین

این استارتاپ با معرفی برنامه‌های رشد فردی توانست بهره‌وری کارکنان را ۲۵ درصد افزایش دهد و احساس تعلق به سازمان را در بین اعضای تیم تقویت کند.

4. تقویت فرهنگ سازمانی مثبت

فرهنگ سازمانی مثبت می‌تواند تأثیر مستقیمی بر بهره‌وری، انگیزه و رفتار کارکنان داشته باشد.

چگونه فرهنگ مثبت ایجاد کنیم؟

مثال موفق

شرکت گوگل با ایجاد فضایی حمایتی و خلاقانه توانسته است رضایت کارکنان و نوآوری را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد.

5. مدیریت تعارضات در محیط کار

تعارض‌ها اگر به‌درستی مدیریت شوند، می‌توانند فرصتی برای یادگیری و بهبود باشند.

تکنیک‌های پیشرفته مدیریت تعارض

• تکنیک شش کلاه تفکر: استفاده از رویکردهای مختلف برای یافتن راه‌حل.
• رویکرد میانجی‌گری: استفاده از فردی بی‌طرف برای حل تعارض.
• تحلیل ریشه‌ای: شناسایی دلایل اصلی تعارض و ارائه راه‌حل.

مطالعه موردی: حل تعارض در تیم بازاریابی

در یک تیم بازاریابی، با استفاده از تکنیک شش کلاه تفکر، تعارض‌های موجود در روش‌های تبلیغاتی به شکلی سازنده حل شد و تیم به اجماعی قوی دست یافت.

6. توجه به رفتار سازمانی در سطح فردی

رفتار فردی کارکنان یکی از پایه‌های کلیدی رفتار سازمانی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

ابعاد رفتار سازمانی در سطح فردی

7. اهمیت رفتار مدیریتی

رفتار مدیران تأثیر قابل‌توجهی بر رفتار سازمانی کارکنان دارد.

ویژگی‌های یک مدیر موفق

• رهبری با الگو: ایجاد اعتماد از طریق عمل به وعده‌ها.
• مدیریت مشارکتی: تشویق کارکنان به شرکت در تصمیم‌گیری‌ها.
• حمایت از کارکنان: تأمین منابع و ابزارهای لازم برای موفقیت.

مطالعه موردی

یک شرکت خدمات مالی که بر رفتار حمایتی مدیران تمرکز کرد، توانست نرخ ترک کارکنان خود را از ۱۸ درصد به ۱۰ درصد کاهش دهد.

مدیریت رفتار سازمانی یکی از اصول کلیدی برای موفقیت در هر سازمانی است. این حوزه به مطالعه و تحلیل رفتار افراد و گروه‌ها در محیط کاری می‌پردازد و ابزارها و تکنیک‌هایی را برای بهبود عملکرد و هماهنگی در سازمان‌ها ارائه می‌دهد. در این مقاله، به بررسی کامل موضوع مدیریت رفتار سازمانی، اهداف و اهمیت آن، و چگونگی اجرای آن خواهیم پرداخت.

مدیریت رفتار سازمانی چیست؟

مدیریت رفتار سازمانی شاخه‌ای از علم مدیریت است که به مطالعه و تحلیل رفتار کارکنان در محیط سازمانی می‌پردازد. هدف این دانش، بهبود بهره‌وری و ایجاد محیطی کارآمد و هماهنگ است. در این بخش، موضوعاتی نظیر تعریف رفتار سازمانی و ابعاد مختلف آن را بررسی خواهیم کرد.

تعریف رفتار سازمانی

رفتار سازمانی شامل مطالعه نحوه تعامل افراد با یکدیگر و محیط کار است. این مفهوم به درک عوامل مؤثر بر رفتار کارکنان و چگونگی مدیریت آن‌ها کمک می‌کند.

ابعاد رفتار سازمانی

1. رفتار سازمانی در سطح فردی: بررسی شخصیت، نگرش‌ها، انگیزش و تصمیم‌گیری.
2. رفتار سازمانی در سطح گروهی: تحلیل دینامیک‌های گروهی، رهبری و ارتباطات.
3. رفتار سازمانی در سطح سازمانی: مطالعه فرهنگ سازمانی، ساختار و فرآیندهای اجرایی.

اهداف رفتار سازمانی

اهداف رفتار سازمانی شامل موارد زیر است:

1. بهبود بهره‌وری: افزایش کارایی از طریق شناسایی عوامل انگیزشی و رفع موانع.
2. ارتقاء تعاملات مثبت: ایجاد محیط کاری که ارتباطات سازنده و مؤثر را تسهیل کند.
3. مدیریت تغییر: کمک به سازمان‌ها در تطبیق با تغییرات و تحولات محیطی.
4. حل تعارضات: کاهش تنش‌ها و تعارضات میان کارکنان و مدیران.

اهمیت رفتار سازمانی

اهمیت رفتار سازمانی در موفقیت و پایداری سازمان‌ها غیرقابل انکار است. برخی از دلایل اهمیت آن عبارتند از:

– افزایش رضایت شغلی و کاهش نرخ ترک کار.

– بهبود عملکرد کارکنان و تیم‌ها.

– ایجاد فرهنگ سازمانی مثبت و پایدار.

موضوعات کلیدی در مدیریت رفتار سازمانی

۱٫ رفتار مدیریتی

رفتار مدیران نقش مهمی در موفقیت سازمان ایفا می‌کند. مدیران باید با درک نیازها و خواسته‌های کارکنان، محیطی حمایتی و انگیزشی ایجاد کنند.

۲٫ شخصیت در رفتار سازمانی

شخصیت افراد بر عملکرد و تعاملات آن‌ها تأثیر مستقیم دارد. شناخت ویژگی‌های شخصیتی کارکنان می‌تواند به مدیریت بهتر منجر شود.

۳٫ نکات مهم مدیریت رفتار سازمانی

– شفافیت: ایجاد شفافیت در اهداف و انتظارات سازمان.

– پاداش‌دهی: تشویق کارکنان با سیستم‌های پاداش مناسب.

– آموزش مداوم: ارتقاء دانش و مهارت‌های کارکنان برای سازگاری با تغییرات.

سخن پایانی

رفتار سازمانی به ما کمک می­‌کند تا با ماهیت پیچیده افراد آشنایی پیدا کنیم و آن­‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. فراگیری دانش رفتار سازمانی برای مدیران و کارمندان به یک اندازه دارای اهمیت است. بهتر است که با تشکیل کارگاه­‌های آموزشی در شرکت به یادگیری رفتار سازمانی پرداخته و برای عملی کردن آن در سازمان کوشا باشیم.

رفتار سازمانی باید حتما در سه بعد فردی، گروهی و سازمانی مورد بررسی قرار بگیرید. این سه سطح در کنار هم می­‌توانند بهترین عملکرد را داشته باشد و در نبود هر کدام از این سطح‌­ها، رفتار سازمانی بهره­‌وری مطلوبی ندارد. رضایت کارمند از مهم­‌ترین تاثیراتی است که به طور مستقیم در پیشرفت سازمان قابل مشاهده است.