ارزیابی عملکرد چیست؟ چه اهمیتی دارد؟

هر شغل و فعالیتی دارای مسئولیت­‌های مختلفی است که باید براساس استانداردهای خاص و تعیین شده­ای انجام شود. انجام برخی موارد مانند سنجش و نمره‌دهی به عملکرد افراد می­تواند تعیین کننده ارزیابی عملکرد باشد. این مهم کمک می­کند تا مهارت، خصوصیات، کیفیت، ظرفیت، صلاحیت و توان بالقوه کارکنان برای آینده تعیین شود. کارکنانی که ارزیابی عملکرد مطلوبی را دارا باشند، پاداش دریافت می­کنند؛ این عمل سبب ایجاد انگیزه­ ی پیشرفت در سایرین می­شود. در این مقاله به توضیح در خصوص ارزیابی عملکرد چیست خواهیم پرداخت. هم­چنین اهمیت و روش­‌های ارزیابی عملکرد کارکنان را مورد بررسی قرار می­دهیم.

ارزیابی عملکرد چیست؟

براساس موارد بیان شده این­طور می­توان گفت که ارزیابی عملکرد مسئولیتی مدیریتی بوده که استانداردهای شغلی را تعیین می­کند. براساس این استانداردهای تعیین شده می­توان تصمیم گرفت عملکرد کارکنان در این بازه هست یا خیر. به کمک ارزیابی عملکرد می­توان تشویق یا تنبیه کارکنان را مدیریت کرد. هم­چنین می­توان ویژگی­‌های کارکنان را مورد سنجش قرار داد و حدود توانایی‌­های آن­ها را بدست آورد. ارزیابی عملکرد این امکان را در اختیار مدیریت سازمان قرار می­دهد تا در خصوص ارتقا شغلی، جریمه، آموزش و بهبود توانایی­ های کارکنان تصمیم بگیرد.

اهمیت ارزیابی عملکرد چیست؟

یکی از وظایف مدیر منابع انسانی ارزیابی عملکرد کارکنان است. ارزیابی عملکرد کارکنان از اهمیت ویژه ­ای برخوردار بوده و باید در هر سازمان به­ صورت منظم انجام شود. در ادامه به برخی از مهم­ترین موارد در اهمیت ارزیابی عملکرد اشاره خواهیم کرد.

حقوق و مزایا

ارزیابی عملکرد کارکنان می­تواند تعیین کننده حقوق و مزایای افراد باشد. انجام این مهم مشخص می­کند افراد فعالیت­‌های خود را با چه کیفیتی انجام می­دهند و متناسب با آن نیز حقوق و مزایا دریافت می­کنند. اگر یکی از کارکنان مسئولیت­‌های خود را در سازمان به خوبی انجام دهد اما برای بالا نگه­داشتن انگیزه آن هیچ عملی صورت نپذیرد، فرد دچار سرخوردگی شده و ممکن است از شغل خود و سازمان ناراضی شود.

تعیین سطح افراد برای آموزش

ارزیابی عملکرد تعیین کننده سطح توانایی افراد است. این عمل می­تواند تخصص، مهارت و ظرفیت افراد تعیین کند. هم­چنین نقاط ضعف کارکنان و سازمان را نیز نمایان می­کند و مدیریت منابع انسانی می­تواند متناسب با این ضعف­‌ها آموزش‌­هایی را برای کارکنان فراهم کند. بدین ترتیب انجام ارزیابی عملکرد می­تواند سبب بهبود فعالیت‌­های کارکنان شود که نتیجه آن افزایش سوددهی و بهره­‌وری سازمان است.

جابه ­جایی های اثر بخش

همان­طور که بیان شد به وسیله ارزیابی عملکرد می­توان اطلاعات دقیقی از کارکنان مانند مهارت، ظرفیت و تجربه را بدست آورد. براساس این اطلاعات بدست آمده می­توان تصمیم‌­های لازم برای جابه­ جایی افراد یا ارتقا شغلی آن­ها را اتخاد کرد. انجام صحیح این عمل می­تواند منجربه به افزایش بهره‌­وری سازمان و مجموعه شود. این عمل می­تواند به صورت اخراج موقت یا دائم نیروی ضعیف، ارتقا کارمند ممتاز و جابه­ جایی درون سازمانی برای افزایش بهره‌­وری انجام شود.

تعیین کننده پاداش

برای آن که بتوان انگیزه کارکنان را افزایش داد باید متناسب با کیفیت فعالیت­ ها و ارزیابی عملکردشان پاداش دریافت نمایند. همان­طور که در ابتدا مطلب بیان شد، عدم توجه عملکرد بهتر کارکنان، نارضایتی به همراه دارد. از طرفی اگر فرد برای عملکرد ضعیفی که داشته پاداش دریافت کند، دیگر برای پیشرفت و بهبود فعالیت­‌های خود تلاشی نمی­کند. در این صورت پاداش به کارکنان علاوه­ بر این که به لحاظ مالی به ضرر مجموعه است سبب کاهش راندمان و کیفیت فعالیت‌­های سازمان می­شود. ارزیابی عملکرد می­تواند پاداش را مدیریت کرده و هر فرد متناسب با کیفیت فعالیت خود پاداش دریافت کند.

کنترل و نظارت آسان

ارزیابی عملکرد این امکان را در اختیار مدیر قرار می‌دهد تا بتواند براساس آن کارمندان را طبقه‌بندی کند. این طبقه‌بندی براساس کیفیت عملکرد کارکنان بوده و افراد قوی و ضعیف از یکدیگر متمایز می‌شوند. بدین ترتیب فرآیند بازرسی به آسانی انجام می‌شود و مدیر سازمان می‌تواند نظارت و کنترل خود را بر افراد ضعیف بیشتر کرده تا نتیجه موردنظر و مطلوب حاصل شود.

افزایش انگیزه

ارزیابی عملکرد خود نیز می‌تواند سبب افزایش انگیزه شود. با انجام این مهم افراد با ارزش و قوی شناسایی شده و متناسب با کیفیت عملکردشان برخورد خواهد شد. این فرآیند موجب افزایش انگیزه در سایر کارکنان می‌شود. هم‌چنین به سبب بهره‌مندی از ارزیابی عملکرد می‌توان به این مهم دست پیدا کرد که چه ابزاری انگیزشی با عملکرد کارمندان متناسب است.

افزایش تمرکز

به موجب استفاده از ارزیابی عملکرد کارکنان متوجه بازخورد فعالیت‌ها و عملکردشان می‌شوند. هم‌چنین به واسطه‌ی این امر مهم می‌توان متوجه شد در کدام بخش‌ها و فعالیت‌ها نیاز به افزایش تمرکز است و کارکنان اشتباهات خود را شناسایی کرده و از آن درس می­گیرند‌.

روش­ های ارزیابی عملکرد

روش خودارزیابی

همان­طور که از اسم این روش پیداست، ارزیابی در آن، به عهده خود کارکنان است. در روش خودارزیابی، کارکنان طبق یک لیست از پیش تعیین شده، عملکرد خود را ارزیابی می­کنند. با توجه به خودمحور بودن این روش، امکان وجود خطا در آن زیاد است؛ از همین­رو از این روش در کنار سایر روش­های ارزیابی عملکرد استفاده می­شود.

روش مدیریت براساس اهداف

مدیریت براساس اهداف یکی از روش­های جدیدی است که در آن کارکنان و مدیران سعی می­کنند تا به کمک هم در یک بازه زمانی مشخص به هداف مشخصی دست پیدا کنند. پس از پایان دوره تعیین شده عملکرد کارکنان مورد ارزیابی قرار می­گیرد و اهداف جدید معین می­شود. در این روش موفقیت یا عدم موفقیت کارکنان به سادگی قابل تشخیص است.

روش مقیاس رتبه بندی

روش مقیاس رتبه بندی یکی از قدیمی­ترین و بهترین روش­های ارزیابی عملکرد است که ارزیاب نسبت عملکرد کارکنان انجام می­دهد و آن­‌ها را در مقیاسی نشان می­دهد. در این روش ویژگی­‌های اجرایی کارکنان مورد ارزیابی قرار می­گیرد. این روش به سادگی و در کمترین زمان قابل اجراست و بازخورد کارکنان را به سرعت ارائه می­دهد؛ البته این روش نیز همانند روش چک لیست برروی خصوصیات فردی متمرکز است و به عملکرد توجه کمی دارد.

روش چک لیست

براساس این روش، مسئولیت­‌های کارکنان در یک لیست جمع­‌آوری شده و کیفیت اجرای آن توسط ارزیاب کنترل می­شود. ارزیابی این روش محرمانه انجام می­شود و روند اجرای آن ساده است. متاسفانه روش چک لیست رفتاری، نیازمند هزینه و انرژی بسیاری است و بیشتر برروی خصوصیات فردی متمرکز است و توجه کمتری به عملکرد فرد دارد.

همان­طور که گفته شد هر شغلی دارای مسئولیت‌­های مشخصی است که باید به درستی انجام شود. ارزیابی عملکرد و روش‌­های مربوط به آن، می­تواند در موفقیت یک فرد و مسیر شغلی آن بسیار موثر باشد. ما در این مقاله از اچ آر سرویس سعی کردیم به اهمیت ارزیابی عملکرد و روش­‌های آن اشاره کنیم تا انگیزه پیشرفت در سایرین نیز تقویت گردد.